Bayan NALAN AKSOY soruyor:
SORU: İnternet mail adresinizde verdiğiniz cevapları okuyor ve gayet doyurucu ve mantıklı buluyorum.
Benim sorum tıp’la ilgili…
Sağlıkla ilgili bir soruya verdiğiniz cevaptaki Peygamberimizin tavsiyelerini okuduktan sonra bu soruları sormaya karar verdim.
Sorularım 2 grupta toplanıyor: Brincisi otopsi… İkincisi organ nakli…
Ölen bir kimsenin otopsi yapılması İslam’a göre sakıncalı mıdır?
Diğer sorum da organ nakli ile ilgili… Organ akli dinen sakıncalı mıdır?
Trafik kazası geçirip ölen bir kimsenin böbrek, kalp, göz, karaciğer gibi bazı organlarını alıp hasta olan diğer kimselere takıyorlar. Veya sağlam bir kişinin böbreğini alıp herhangi bir böbrek hastasına takıyorlar.
Bu durum dinen mahzurlu değii midir?
CEVAP: Outo ve Opsis kelimelerinden meydana gelen ve “Kendini Görme..” anlamı taşıyan, bugün için; “Bir ölünün içini açıp organlarının tetkik edilmesi” manasında kullanılan otopsi; İslam inancına göre zaruret halinde sakıncalı değildir.
Çünkü İslam’da:
“Zaruretler haram olan şeyleri mubah kılar.” kaidesi vardır.
Bu kaide gereğince; Zaruri olarak yapılan otopsi İslama göre mahzurlu değildir.
Sorunuzun ikinci bölümü organ nakli ile ilgili…
Maide suresinin 32’nci Ayetinde Cenab-ı Allah:
“Kim bir kişiyi ölümden kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi sevap kazanır” buyurmuştur.
Bu sebeble organ nakliyle ilgili sorunuza değişik bir açıdan yaklaşmamız icap ediyor.
Bugün dünyada tıp alanında yeni yeni geiişmeler meydana geliyor.
İşte organ nakli bu gelişmelerin bir parçasıdır.
Yukarıda belirttiğim şekliyle İslamda: “Zaruretler haram olan şeyleri mubah kılar” diye bir kaide vardır.
İslam bilginleri organ nakli konusunu değişik açılardan ele almışlardır.
Bazı İslam bilginlerine göre, eğer sağlam bir kimsenin ölümüne sebep olacak şekilde herhangi bir organı alınıp başka birine nakledilirse, bu organ nakli, herhangi bir organı alınan kişinin ölümüne sebep olacağı için caiz değildir.
Yine bazı bilginlere göre: Sağlıklı bir kimsenin iç organı alındığı zaman kendisinde hayati tehlike söz konusu değilse ve bir başka insanın kurtarılması söz konusu ise yani bu nakilde zaruret varsa organ naklini gerçekleştirmekte bir mahzur yoktur.
Sorunuzda bahsettiğiniz organ nakillerinden böbrek naklini de bu şekilde mütalaa edebilirsiniz.
Bazı bilginlerin görüşüne göre de; İnsan vücudu ister sağken isterse öldükten sonra muhteremdir, korumaya layıktır.
Nitekim Peygamber Efendimiz;
“Ölünün kemiğini kırmak canlının kemiğini kırmak gibidir.” buyurmuştur. (İmam-ı Muhammmed. Siyer-i Kebir. Cilt: 1, sayfa: 144)
Bu konuda Molla Hüsrev: “İnsanın vücudundan herhangi birisinin hakir,önemsiz ve hor görülmesi caiz olmaz.İnsanın kılının satılması caiz olmadığı gibi ondan faydalanmak da caiz olmaz.” demektedir. (Molla Hüsrev; Düre-rül Hükkam fi Şerhi’ Gureri’l Ahkam. Cilt: 2, Sayfa. 172)
Bu görüşte olanlar organ naklinin öldükten sonra bile haram olduğunu belirtmişlerdir.
Ancak ortada zaruret varsa durumun değişebileceğini vurgulamışlardır.
Yine bir başka görüşe göre; her ne kadar sağlam bir kişinin ölümüne sebep olacak organ nakli haram ise de ölen bir kimseden çeşitli organlarını alıp ölmek üzere olan bir hastaya naklederek onu kurtarmak caiz’dîr.
Bu görüşte olanlar da zaruretten hareketle ölmek üzere olan kişinin kurtarılmasını dikkate alarak organ nakline cevaz vermektedirler.
Şirazi;
“Hamile bir kadın vefat eder, hamile bulunduğu çocuk canlı olursa karnı yarılır ve çıkarılır. Çünkü burada ölünün bir cüz’ü itlaf edilse de bir canlının kurtuluşu söz konusudur” demektedir.
Bu görüşte olanlar da zaruret olmadıkça insanın bir parçasından istifade etmenin de haram olduğunu belirtmektedirler.
İslam bilginlerinin ortaya koyduğu organ nakli konusundaki her türlü görüş sonuçta zaruret ölçüsünde birleşiyor.
O halde zaruret halinde bir hastanın hayatını kurtarmak için; ölen bir kimsenin iç organlarını veya vücudunun herhangi bir parçasını yani; göz, kalp, böbrek, karaciğer… gibi organlarını, tedavileri bu organlarla mümkün olabilecek hastalara nakletmekte bir sakınca yoktur.
Hoşça kalınız.